Adli Entomolog ve olay yerinde ceset değerlendirme süreci
Yazı içeriğinde neler var?
Olay yeri ve ceset varlığında Adli Entomolog tutumu nasıldır?
Cesedin olduğu bölgeye doğru yaklaşım oldukça önemlidir. Ceset değerlendirme sürecinde bir Adli Entomolog özellikle olay yerinde nasıl davranması gerektiğini iyi bilirse, keyifli sonuçlar ortaya çıkabilir.
Yavaş hareket etmek uçabilen ergin böceklerin olabildiğince az rahatsız edilmesini sağlayacaktır. Gözlem cesetten birkaç metre geriden başlamalı, hangi böceklerin olduğu belirlenmeli, vücudun hangi bölgesinde koloni oluşturduğu tespit edilmeli (bölgede yumurta, larva veya pupaların bulunma ihtimali yüksektir) ve vücuda yakın bir yüzeyde ya da toprakta böceklerin aktivitesi olup olmadığı belirlenmelidir.
Tüm bu gözlemler “Adli Entomoloji Veri Formu” ve “Entomolojik Örneklerin Kayıt Formu”na not edilmelidir.
Adli Entomolog olay yerinde entomolojik hangi aşamaları inceler?
Cesedin bulunduğu olay yerinde entomolojik araştırmalar birkaç ana aşamadan meydana gelmektedir.
- Olay yerinin ve olayın genel karakteristik özelliklerinin değerlendirilmesi ve not edilmesi
- İlk göze çarpan entomolojik delillerin gözlenmesi ve not edilmesi
- Klimatik verilerin toplanmaya başlanması
- Ergin sineklerin ve böceklerin toplanması
- Yumurta, larva ve pupaların toplanması
- Cesetten yaklaşık 6m mesafede olan çevredeki örneklerin toplanması
- Cesetten 1m ya da daha yakın mesafedeki örneklerin ceset kaldırıldıktan sonra toplanması
- Birkaç gün veya duruma göre birkaç aylık klimatik verilerin toplanması
- Bölgede entomolojik açıdan önemli olan karakteristik özelliklerin (Toprak, bitki, su vb.) değerlendirilmesi ve not edilmesi
Adli entomoloğun gözlemleri ve tuttuğu notlar entomolojik kanıtların değerlendirilmesi için gerekli verilerdir ve ölüm olayı üzerine tüm araştırmalarda oldukça değerli bilgiler sağlar.
Entomolojik kanıtların toplanması sırasında detaylı gözlemlerin kaydedilmesi, entomolojik olmayan diğer delillerin olup olmadığı hakkında bilgi verirken, muhtemel ölüm nedeni ve ölüm zamanının aydınlatılması üzerine yapılan tüm araştırmalara yardım edebilir.
Adli vakaların araştırılması çok büyük bir cesaret ve sorumluluk gerektirir. Adli vakayla ilgili tüm delillerin toplanması ve not edilmesi, olayla ilgili durumun ve konumun tanımlanmaya çalışılması oldukça zor olabilir.
Olay yerinde oldukça çeşitli deliller olabilir ve bu delillerin toplanıp değerlendirilmesi için birçok farklı prosedürün uygulanması gerekebilir. Bazen yalnızca bir kişi olay yerinde çalışabilir. Böyle bir durumda çalışacak kişi delilleri toplamaya başlamadan önce uygulaması gereken prosedürleri belirlemelidir. Medya, halk ya da yöneticilerin baskısını azaltmak ve delillere zarar vermeden olay yerinden uzaklaştırmak için sorular cevaplanmalı ve bu kişiler bilgilendirilmelidir.
Adli entomolog diğer araştırmacılara göre çok daha küçük delilleri araştırdığı için delil toplama sırasında çok daha dikkatli olmalı ve daha fazla gayret sarf etmelidir.
Adli entomoloğun bu şekilde çalışması gözden kaçmış birçok delilin ortaya çıkmasını sağlar. Sonuç olarak, diğer fiziksel kanıtlar da adli entomoloğun detaylı olarak yürüttüğü çalışmalar ile çok sık olarak keşfedilebilmektedir.
Farklı ortam özelliklerinde entomolojik kanıtlar nasıl toplanır?
Böceklerin bazıları ceset üzerinde ilk gözlemler sırasında gözlenebilir ve çok kısa bir süre sonra bir daha görülmeyebilir. Araştırmacıların rahatsız etmesi sonucu sinekler ve bazı ergin kınkanatlılar uçarak uzaklaşabilir. Birçok ergin böcek cesede yaklaşıldığı zaman uzağa uçar ve insan aktivitesi sona erene kadar tekrar dönmezler. Entomolojik delillerin doğru yöntemle belirlenmesi, ortama uygun şekilde toplanması ve ortam bileşenleriyle birlikte gelişmekte olan faktörler ile paralel bir şekilde değerlendirilmesi Adli Entomoloji alanında ciddi bir öneme ve doğru sonuca ulaşmak için elzem bir değere sahiptir.
Ceset üzerinden ve çevresinden örnek toplamak daha fazla önem ve bilgi gerektirmektedir. Ceset hangi aşamada olursa olsun birden fazla nesil geçmiş olabilir ve mekan içerisinde çeşitli yerlere göç etmiş örnekler bulunabilir. Göç eden larva, pupa ve sinek kurtçukları evin diğer odalarına, halıların altına, duvar kenarlarına ve koltuk aralarına girebilirler. Bu nedenle örneklere zarar vermemek için mekan içerisinde her yer dikkatle incelenmelidir.
Kınkanatlılar ve kurtçuklar ceset hareket ettirilirse hızlı bir şekilde kendilerini saklarlar veya kaçarlar. Eğer bu örnekler toplanmayacaklarsa ilk gözlemleri sırasında kayıt edilmeli (mümkünse fotoğraflanmalı) ve yaklaşık olarak sayıları belirlenmelidir.
Fotoğrafların çekilmesi yaklaşık sayının belirlenmesine ve bazen türlerin tespitine yardımcı olabilir.
Ancak en doğru yöntem ceset hareket ettirilmeden ve böcekler rahatsız edilmeden entomolojik kanıtların toplanmasıdır. Böylelikle doğabilecek problemlerin önüne geçilebilir.
Yazı kaynağı olarak üniversite ders notları için düzenlediğim “Adli Entomoloji” ders notlarından derleme yapıldı, teşekkürler.