Böceklerde ağız parçaları, ağız tipleri
Yazı içeriÄŸinde neler var?
Böceklerde ağız yapıları, ağız parçaları, ağız tipleri hakkında bir ufak genel bilgi vermek isterim.
Başın alt veya ön tarafına yerleşmiş olan ağız üç extremite ve diğer bazı parçacıklardan yapılmıştır. Ağız, böceğin aldığı besinin sıvı veya katı olması, herhangi bir hayvansal veya bitkisel doku içersinde bulunması sebebi ile değişik yapılar kazanmıştır.
Ağız genel olarak ÅŸu parçalardan oluÅŸur. Ãœstdudak, (labrum) bütün ağız parçalarını üstten örten tek parçalı plakadır. Çene, (mandibula) çift halde ve yanlarda yer alan, üzeri kuvvetli diÅŸlerle kaplı yapıdır. Besini kesip parçalama iÅŸini görür. Maxilla, saÄŸ ve sol tarafta olmak üzere bir çifttir. Bazı kısımları tat almaya yarar. Labium, (altdudak) ise kaideden uca doÄŸru submentum, mentum ve prementum parçalarından oluÅŸan bir gövde ile prementumdan çıkan bir çift ve 3 segmentli palpus labialis’ten oluÅŸur.
Ağız böcek gruplarına ve beslenme tarzlarına göre değişik tiplerde ortaya çıkmaktadır. Böceklerde çiğneyici, yalayıcı-emici, delici-emici ve emici olmak üzere dört ana tipte ağız görülmektedir. Bu ağız tiplerinden en ilkel ve en yaygın olanı kesici çiğneyici ağız tipidir ve bilim adamları diğer ağız tiplerinin bu tip ağızdan farklılaştığını kabul etmektedir. Ağız parçaları bazen aynı takım içerisinde farklı olabileceği gibi, bazı böceklerde ergin ve larva safhalarında da ağız parçaları farklı tiplerde görülür.
Nitekim kelebeklerin aÄŸzı emici tipte iken, bunların tırtılları kesici-çiÄŸneyici aÄŸza sahiptir. Lepidopter’lerin çoÄŸu ergin dönemde tüp ÅŸeklinde emici tipte (haustellum) aÄŸza sahip iken, ilkel kelebeklerden, polen ile beslenen Micropterigidae familyası üyeleri kesici-çiÄŸneyici ağız taşırlar.